جاذبه‌های تاریخی بجستان، چشم‌انتظار مسافران نوروزی
تاریخ انتشار: ۵ فروردین ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۳۹۰۹۲۹
به گزارش ایرنا، بجستان دروازه ورودی خراسان رضوی از مسیر زمینی از استانهای خراسان جنوبی، کرمان، یزد، اصفهان، فارس و هرمزگان است که در طول تاریخ بورستان، بژستان و بزستان هم خوانده شده است و بر اساس برخی روایت ها، توسط سام نریمان بنیان نهاده شده و قدمت زندگی و آبادانی این منطقه به دوران زرتشت می رسد.
از مجموع ۱۴۷ اثر تاریخی شناسایی شده در بجستان ۴۸ اثر تاکنون در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
کاروانسراها و رباط های تاریخی بجستان
بجستان با توجه به موقعیت خود در این منطقه، در سده های گذشته و از جمله دوران قاجار از لحاظ داد و ستد و تجارت اهمیت زیادی داشته است و شبکه گسترده راه‌ها و رباطهای متعدد از جمله فخر آباد، قاسم‌آباد، زین‌آباد و وجود راه فیض آباد به بجستان و فردوس، نشان از رونق داد و ستد در این ناحیه دارد.
رباط زین آباد
رباط تاریخی زین آباد با وسعت ۲ هزار مترمربع در ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی بجستان و ۶۰ کیلومتری جاده بجستان به گناباد قرار دارد. در طول تاریخ توقفگاه و مامنی برای زدودن خستگی کاروانیان بوده است.
این رباط تاریخی در مرکز روستای زین‌آباد در ۶۰ کیلومتری غرب گناباد و ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی بجستان واقع شده است. قدمت این بنا مربوط به دوره صفویه و قاجاریه است. این بنا از کاروانسراهای معروف به رباط شاه عباسی است که به علت قرارگیری در روستای زین‌آباد به این نام مشهور شده است.
در چهار گوشه کاروانسرا برج‌هایی به قطر ۳.۵ متر قرار دارد که در گذشته از این برج‌ها برای نگهبانی و دیده‌بانی استفاده می‌شده است.
صحن مرکزی کاروانسرا به صورت پلان مربع شکل و روباز است که در ۲ ضلع شمالی و جنوبی در هر طرف پنج حجره یا غرفه به عرض سه متر و بعد از حجره اتاقک‌هایی به ابعاد سه در چهار متری تعبیه شده است.
در ضلع غربی صحن مرکزی، ایوان کاروانسرا یا قسمت شاه‌نشین قرار گرفته‌است که ابعاد آن پنج در پنج متر است. این قسمت دارای سه عدد ورودی از جلو و سه عدد خروجی از آخر به صورت تاق نمای جناقی شکل است که دارای ۲ راهرو در اطراف برای ورود به قسمت پشت فضای شاه‌نشین است.
کاروانسرای زین‌آباد به خاطر اینکه در مسیر کویر واقع شده است در گذشته برای استراحت کاروانیان و معامله و خرید و فروش کالا استفاده می‌شده است.
کاروانسرای زین‌آباد در تاریخ پنجم آذر ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۴۴۹۹ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است و امروزه از این کاروانسرا برای برگزاری بعضی از مراسم مثل نوروزگاه و... استفاده می‌شود.
رباط فخرآباد
رباط چهار ایوانی فخرآباد بجستان دیگر اثر تاریخی مربوط به دوران قاجار در حاشیه روستایی به همین نام قرار گرفته و از ویژگی های معماری آن می توان به سردر ورودی، ایوانچه های طرفین ورودی به عنوان توقفگاه تابستانی، شاه نشین، فضای اصطبل، بارانداز و صحن اشاره کرد.
از دیگر آثار تاریخی بجستان کاروانسراهای مزار آهنگ، خارفیروزی و منزل تاریخی رحیمی هستند که هر کدام جلوه گاهی از تمدن و تاریخ منطقه محسوب می شوند.
کاروانسرای قاسم‌آباد
کاروانسرای قاسم‌آباد یکی از بناهای با ارزش به جا مانده از دوره صفوی است که در مرکز روستای قاسم‌آباد در ۲۰ کیلومتری غرب بجستان واقع شده است. از خصوصیات بارز آن می‌توان به معماری بسیار زیبا، تزئینات، نوع پوشش سقف‌ها و بادگیر چهارضلعی اشاره کرد. این بنا در سال ۸۱ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
کاروانسرای قاسم‌آباد یکی از کاروانسراهای شاه عباسی هفتگانه بجستان است که در قدیم در مسیر جاده ابریشم واقع شده بود و درحال حاضر راه‌آهن بافق – مشهد از حاشیه آن می‌گذرد و بادگیر چهارضلعی این کاروانسرا در خراسان، معروف است.
از دیگر آثار تاریخی بجستان می توان به مسجد جامع بجستان، مسجد جامع مرندیز، مسجد ساوط، صومعه مزار، کاروانسراهای یونسی، مرندیز، فخرآباد، سه فرسخ، رباط آهنگ، پل یونسی، روستاهای هدف گردشگری مزار و جزین، مقبره یونسی، بقاع متبرکه امامزادگان سید اسماعیل، ابوعلی خداشاهی جزین، آصف برخیا مزار و همچنین جاذبه‌های طبیعی پلایای بجستان، کویر و غارهای بی‌نظیر در منطقه یونسی و غیره اشاره کرد.
ایجاد موزه باستان‌شناسی ضرورت توسعه گردشگری بجستان
مهدی جمالی رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بجستان به خبرنگار ایرنا گفت: ایجاد موزه باستان‌شناسی و مردم شناسی، ضرورت توسعه و معرفی پتانسیل های گردشگری این شهرستان واقع در جنوب خراسان رضوی است.
او افزود: بجستان با توجه به پیشینه تاریخی خود دارای جاذبه های گردشگری و تاریخی بسیاری است که با راه اندازی موزه‌های باستان شناسی و مردم شناسی، فرهنگ و آداب و رسوم مردم این منطقه در معرض دید گردشگران قرار می‌گیرد.
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بجستان ادامه داد: موانع بر سر راه ثبت کاروانسرای فخرآباد این شهرستان در فهرست آثار جهانی یونسکو رفع شده است و امید است در آینده نزدیک شاهد ثبت جهانی این اثر باشیم.
جمالی بیان کرد: بجستان دروازه ورودی خراسان رضوی از استانهای مرکزی و جنوبی کشور است و در بحث گردشگری و آثار تاریخی و دیدنی مورد توجه رهگذران مسافران و گردشگران است.
آداب و رسوم مردم بجستان در نوروز
امان‌الله نوروزی کارشناس میراث فرهنگی جنوب خراسان رضوی به خبرنگار ایرنا گفت: نوروز مهم‌ترین و کهن‌ترین عید و یادگار چند هزار ساله ایران زمین است که مردم مناطق شهری و روستایی بجستان نیز مانند پیشینیان خود از چند روز مانده به نوروز، با برپایی آداب و رسوم خاصی خود را برای استقبال از این جشن سالانه و سرآغاز بهار آماده می کنند.
او افزود: نوروز ریشه در هویت و تاریخ مردم بجستان دارد و با خانه تکانی و و تهیه خوراکیهای متنوع محلی خود را برای نوروز باستانی آماده می کنند.
کارشناس میراث فرهنگی جنوب خراسان رضوی ادامه داد: از جمله آیین های نوروزی که هر ساله در نوروز بجستان برگزار می شود جشن های نوروزگاه است که همراه با موسیقی سنتی و بازی‌های بومی-محلی همچون طناب‌کشی، تیله‌بازی، رقص با چوب، سوبازی، سه‌پایه ترشیزی، پل‌جستن و... برگزار می شود.
منبع: باشگاه خبرنگاران
کلیدواژه: رباط های تاریخی کاروانسرا آثار ثبت ملی تاریخی بجستان فهرست آثار میراث فرهنگی خراسان رضوی قاسم آباد واقع شده زین آباد
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۳۹۰۹۲۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
آثار عیلامی در خطر تعرض است؟
پس از انتشار گسترده‌ٔ این ویدئو، اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان واکنش نشان داد و طی بیانیه‌ای اعلام کرد این ویدئو مربوط به کاوش‌های فصل پنجم در سال ۱۳۹۸ است و این بازنشر شیطنتی از سوی برخی افراد نامشخص بود.
آستانه‌ٔ حساسیت
آنچه دربارهٔ این خبر و واکنش‌های مربوط به آن نگاه‌ها را به خود جلب می‌کند، حساسیت و واکنش تند مردم نسبت به آثار تاریخی و هویتی بود که نشان می‌دهد میزان حساسیت مردم نسبت به این آثار در خوزستان بالاست. اما چرا منطقهٔ «جوبجی» در رامهرمز از توابع استان خوزستان مهم است؟
«جوبجی» منطقه‌ای است که از نیمه‌ٔ دوم سال ۱۳۹۷ فعالیت کاوش و نجات‌بخشی در آن توسط پژوهشگاه میراث‌فرهنگی شروع شد و بعداً با کشف چند تابوت در این منطقهٔ تاریخی در صدر اخبار قرار گرفت و هر روز دربارهٔ این منطقهٔ تاریخی و تابوت‌هایی که کشف شد، اخبار جدیدتری به گوش می‌رسید.
البته که شهرت جوبجی فقط به‌خاطر کشف این چند تابوت نبود، بلکه «جوبجی» همان محوطه‌ای است که گنجینهٔ معروفی از دل آن توسط باستان شناسان بیرون آمد.
گنجینهٔ طلایی و مفرغی حاکم عیلامی رامهرمز در روستایی به‌نام «جوبجی» است که در عملیات لوله‌کشی سازمان آب و برق خوزستان در تاریخ ۹ اردیبهشت ۱۳۸۶ کشف شد، متعلق به ۶۰۰ تا ۷۰۰ پیش از میلاد در تپهٔ باستانی «جوبجی» است.
بازار شایعات
هرچند در این میان برخی از خبرها حکایت از وجود مومیایی در این تابوت‌ها داشت، اما «میثم حسین‌زاده»، سرپرست هیئت کاوش نجات‌بخشی وقت محوطهٔ تاریخی «جوبجی»، وجود مومیایی را از اساس تکذیب کرد.
اما اخبار منطقهٔ «جوبجی» چگونه برجسته شد؟ ماجرا از این قرار بود که بیل مکانیکی کارگران لوله‌گذاری به دو تابوت عیلامی خورد و تاریخ ناشناخته با ۵۰۰ شیء طلایی و مفرغی پیش چشم همه گشوده شد.
البته این محوطه بارها مورد تهدید و تعرض قرار می‌گرفت؛ مدتی از سوی لوله‌ٔ انتقال آب و بعدها از طریق جاده‌سازی مورد تهدید قرار گرفته بود. پس از مدتی سکوت خبری دربارهٔ منطقهٔ «جوبجی» رامهرمز، این‌بار بازنشر ویدئویی قدیمی دوباره «جوبجی» را به بورس اخبار کشاند.
شیطنت درکار است
معاون میراث‌فرهنگی خوزستان دراین‌باره با اشاره به ویدئویی که چندروز اخیر در چند کانال خبری منتشر شده است، به «پیام ما» گفت: «این ویدئو مربوط به مراحل کاوش‌های فصل پنجم در سال ۱۳۹۸ است.»
«سیدمحسن حسینی» اظهار کرد: «با صدور مجوز فصل پنجم کاوش از سوی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی کشور، هیئت باستان‌شناسی به‌منظور کاوش علمی و نجات‌بخشی در محل محوطهٔ تاریخی جوبجی حضور یافت که به‌دنبال آن، کاوش کاملاً علمی با حضور کارشناسان متخصص باستان‌شناس و مرمتگر انجام شد که حاصل این کاوش‌ها کشف تعدادی تابوت بود که در بعضی از آنها بقایای اسکلت انسانی وجود داشت.»
معاون میراث‌فرهنگی خوزستان ادامه داد: «ازهمین‌رو، با حضور کارشناس مرمتگر در هیئت، اقدامات علمی و مرمتی اولیه روی تابوت‌ها و اسکلت‌ها انجام شد و سپس با ساماندهی اصولی، همهٔ تابوت‌ها به‌منظور اقدامات بعدی از جمله مستندنگاری و مرمت، به کارگاه و آزمایشگاه پایگاه میراث‌جهانی منتقل شدند که در محیط آزمایشگاهی و کاملاً علمی مطالعات و اقدامات حفاظتی انجام شد و در حال حاضر نیز این تابوت‌ها در انبار قرار دارند و به‌محض راه‌اندازی موزه باستان‌شناسی رامهرمز، همهٔ اشیا و تابوت‌ها به موزهٔ رامهرمز انتقال خواهند یافت.»
او افزود: «از آغاز کار دولت سیزدهم، حفظ و حراست از اموال و اشیای ملی در اولویت کار میراث‌فرهنگی قرار گرفته است و در سال جدید هم به‌منظور ساماندهی این تابوت‌ها و نیز اشیا و اموال فرهنگی پنج شهرستان دیگر، تأمین اعتبار انجام داده‌ایم.»
حسینی با اشاره به ویدئوی منتشرشده دربارهٔ نابودی اسکلت‌های کشف‌شده در جوبجی گفت: «بعد از گذشت پنج سال دوباره این فیلم که در زمان خود پاسخ داده شده بود، بازپخش شده است.»
او افزود: «در هر هیئت کاوش باستان‌شناسی حداقل یک نفر مرمتگر و یک نفر استخوان‌شناس وجود دارد که اقدامات و موارد حفاظتی اولیه را روی اشیای مکشوف انجام می‌دهند.»
معاون میراث‌فرهنگی خوزستان بیان کرد: «اشیا و اموال حاصل از کاوش‌های جوبجی در محل استاندارد و مخزن امن قرار دارند. بخشی از کشفیات هم در مجهزترین آزمایشگاه‌های میراث‌فرهنگی کشور توسط کارشناسان مرتبط و مجرب در دست بررسی هستند.»
«جوبجی» اردیبهشت سال گذشته هم در صدر اخبار قرار گرفته بود؛ هجوم کامیون‌ها و تریلرهای معدن‌کاوان به جادۀ ممنوعۀ جوبجی، مشهور به جادۀ رودخانه که البته همان زمان «فاطمه داوری»، مدیر اداره‌کل حفظ و احیای بناها، بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی کشور، به «پیام ما» گفته بود رفت‌وآمد کامیون‌ها در محوطۀ تاریخی جوبجی ممنوع شده است. حالا هم گرچه ویدئوی منتشرشده مربوط به سال‌ها قبل بود، اما همچنان بسیاری از محوطه‌های باستانی در خوزستان مورد تعرض سوداگران قرار می‌گیرند و این مسئله بسیاری از دوستداران میراث فرهنگی را آزرده‌خاطر کرده است. فعالان میراث‌فرهنگی از اداره‌کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری می‌خواهند نسبت به حفظ و امنیت محوطه و آثار تاریخی اقدامات شایسته و درخوری اتخاذ کند تا شهروندان و خصوصاً علاقه‌مندان، کمتر شاهد تعرض و تخریب محوطه‌های تاریخی باشند.
۴۶
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1902374
حقوق کدام یک از ایثارگران در سال ۱۴۰۳ افزایش داشت؟